Of je nou onderdeel bent van een marketing- & salesteam of op je zolderkamer zit te ploeteren op je eigen werk, het creatieve proces is altijd hetzelfde. Het wil ruimte, voeding en bescherming. Het wil gekoesterd worden zodat het op een dag zijn vruchten af kan werpen.
Met creative coaching leer je het creatieve proces beschermen tegen allerlei valkuilen. Het pure besef van “proces” zelf doet wonderen hiervoor. Je moet er simpelweg doorheen. Een coach kan hier heel goed bij helpen, omdat deze als procesbewaker kan functioneren. Na een tijdje nemen de anderen automatisch deze rol over. Hiermee wordt het procesbewustzijn verankerd in de groep of individu zelf.
Voor creative coaching kan je contact opnemen met Maarten via maartenamesz@gmail.com.
In de oefenruimte met mijn band hadden we een ongeschreven regel: geen enkel idee afzeiken, hoe ridicuul het ook klinkt. Als de drummer een patroon had, de gitarist een funklick, of ik zelf met een nieuwe zanglijn kwam, dan was het devies altijd: eerst luisteren, daarna bedenken of we er iets mee kunnen. We wisten allemaal dat muziek maken voor elkaar heel kwetsbaar kon zijn en dat een pril idee vaak nog wankelt. Niemand haalde het in zijn hoofd om een lelijk gespeeld stuk te torpederen, ook omdat er wel eens een prachtig lied uit zou kunnen groeien.
Je moet je veilig voelen om zo vrij en onbevangen mogelijk allerlei creatieve ideeën de ruimte in de slingeren. Als een idee nu niet werkt, dan wil het niet zeggen dat het niet later van pas komt. Ook komt het vaak in een andere vorm terug. Zeker in een groep met creatieve mensen kan je elkaar enorm inspireren met flarden van ideeën. En hoe veiliger het voelt, hoe meer je tegen elkaar in kunt gaan, hoe meer je kunt sparren zonder iets kapot te maken. Het besef dat het creatieve proces in fases verloopt, kan enorm helpen hierbij.
Fase 1
Het prille begin van het creatieve proces is heilig. Hier moeten met name koesterende, zorgzame, productieve en stimulerende geesten aanwezig zijn. Je moet overal iets in kunnen zien en niet bij elk idee denken “ja maar…” Zie deze fase als wegen die je inslaat zonder te weten waar ze eindigen, of als plantjes die opkomen waarvan je niet weet welke het zijn en hoe ze er uit gaan zien. Laat de fantasie zegevieren en stap een eindeloze ruimte in. Alles is mogelijk.
Fase 2
Als er een idee op tafel ligt waar men verder mee wil gaan, ontstaat de fase van aansluiting met de wereld. Gaat het idee werken in deze vorm? Kan het plaatsvinden in de context van de bedrijfsactiviteit, artistieke doelstellingen, stijl, imago en beeldvorming? Het is vooral in deze fase dat de prille ideeën vaak onterecht de prullenbak in worden geworpen omdat de mammoettankers van eindbeelden de creatieve geest beginnen te verstoren. Juist in deze fase kan coaching heel goed werken.
Een coach stelt altijd verdiepende en specificerende vragen. “Waarom werkt het niet?” “Wat werkt er niet aan?” “Aan welk beeld moet het idee voldoen?” “Waarom is dat beeld belangrijk?” “Wat maakt het dat dit idee niet past?”. Als de weerstanden eenmaal aan het licht zijn gekomen, ontstaat er ruimte en flexibiliteit om ze mee te nemen in het idee. Zo komt er weer creatieve ruimte vrij in het proces wat vaak dreigt vast te lopen op in deze fase. We kunnen weer denken, weer nieuwe routes zien, aansluitingen vinden, weer vrij praten en goed luisteren. In nieuwe vorm, of met wat aanpassingen kan het idee zich nu helemaal uitrollen en zijn volledige potentie laten zien. Het kan zelfs als inspiratie gaan dienen voor nieuwe ideeën en kleuring geven aan bestaande projecten. Het nieuwe geeft op deze manier het oude glans. Ook doordat het proces van de tweede fase doorlopen is, groeit het vertrouwen in elkaar en in het creatieve proces zelf.
Fase 3
In de derde en laatste fase volgt de uitvoering van het idee. Omdat de “devil altijd in de details zit”, is hier een contingente aanpak zeer wenselijk. De werkelijkheid is robuust, volgt eigen wetten, en staat schouderophalend klaar om je idee te vermorzelen. Hoe flexibel ben je? Kan je snel elementen aanpassen als iets niet blijkt te werken? Wie gaat dat doen? Wat zijn mogelijke valkuilen? Is er een backup-plan? Het idee moet zich gaan omzetten in een werkbaar project. Het idee moet zichzelf onderhevig gaan maken aan de uitvoering, soms tot aan het punt dat het helemaal moet verdwijnen om slechts als inspiratie gediend te hebben. De creatieve geesten moeten hier op hun tanden kunnen bijten, zoveel mogelijk kunnen loslaten, met pijn in het hart aan de zijlijn kunnen staan, maar ook kunnen ingrijpen als cruciale thema’s verloren dreigen te gaan in een dwangmatige “maar-dat-is-toch-niet-handig” werkvloer-filosofie, die maar al te graag zijn kop opsteekt om een prettige werkflow te laten zegevieren.
Een creative coach leert een individu of groep mensen het creatieve proces te bewaken en te doorlopen in fases. Zeker in een groep leren de leden dat iedere fase zijn eigen leiders kent. Elkaar de ruimte geven en kunnen blijven communiceren is hierin cruciaal. Als het besef doordringt dat je in een fase zit, dan kan je het ook makkelijker volhouden als de boel mis dreigt te gaan. Met name de tweede en derde fase kunnen een aanslag op de motivatie en uithoudingsvermogen zijn bij een artistiek gezelschap, band, of bedrijf. Het besef van het proces zelf geeft hierin de nodige houvast.
Ook voor een individu is het besef van fase en proces heel erg nuttig. Er zijn genoeg voorbeelden van genieën die nooit ontdekt worden omdat ze niet voorbij fase één komen. Iedereen heeft er wel eentje in hun kennissenkring zitten. Voor hen kan coaching een geweldige uitkomst bieden om inzicht te krijgen in het artistieke maakproces.